مراحل ساخت و ساز ساختمان (2)
مراحل ساخت و ساز ساختمان (2)
در ادامه مراحل ساخت و ساز ساختمان به موارد زیر می پردازیم ، پس با ما همراه باشید …
1- مراحل ساخت و ساز اصلی ساختمان
به طور کلی مراحل ساخت و ساز ساختمان ، ساخت و نصب اجزای اساسی سازه را در بر میگیرد که پس از تکمیل آن، ساختمان به شکل کلی خود میرسد. جزئیات و کیفیت اجرای این مرحله مستقیماً بر استحکام، ایمنی و دوام ساختمان تأثیر دارد:
اجرای ستونها
- آرماتوربندی و قالببندی ستونها: ستونها بهعنوان اجزای اصلی باربر ساختمان، باید بهصورت دقیق و استاندارد آرماتوربندی و قالببندی شوند. ابتدا آرماتورهای ستونها نصب میشوند که نقش اساسی در تحمل بار دارند.
- بتنریزی ستونها: پس از آرماتوربندی و قالببندی، بتنریزی ستونها با بتن استاندارد و مقاوم انجام میشود.
- بازبینی و کنترل کیفیت: بعد از بتنریزی و خشک شدن بتن، تیم نظارت از طریق آزمایشهای مختلف مقاومت و کیفیت بتن را بررسی میکنند.
ساخت و نصب تیرها
- آرماتوربندی تیرها: تیرها معمولاً بهعنوان سازههای افقی باربر نقش مهمی دارند.
- قالببندی و بتنریزی: پس از نصب آرماتورها، قالببندی تیرها انجام شده و بتنریزی با دقت بالا انجام میشود. در ساخت تیرهای فولادی، تیرها بهصورت آماده تهیه و نصب میشوند.
- کنترل اتصالها: اتصالات تیرها به ستونها و دیگر اجزا بهطور دقیق بررسی میشوند تا ایمنی و استحکام سازه حفظ شود. کیفیت اتصالات بر پایداری سازه و مقاومت آن در برابر زلزله تأثیرگذار است.

اجرای سقفها
- انتخاب نوع سقف: برخی از انواع سقفها شامل سقف تیرچه و بلوک، سقف بتنی و سقفهای کامپوزیتی هستند.
- نصب شمعبندی و قالببندی سقف: پیش از اجرای سقف، شمعبندی موقت و قالببندی مناسب انجام میشود تا سقف بهطور کامل و ایمن اجرا شود.
- بتنریزی سقف: بتنریزی سقف باید یکنواخت و بهطور دقیق انجام شود تا سقف از استحکام و پایداری کافی برخوردار باشد.
- آزمایشهای کیفیتی: پس از خشک شدن بتن، کیفیت سقف از نظر مقاومت و نشتی بررسی میشود تا استانداردهای لازم رعایت شود.
نصب دیوارهای باربر و غیر باربر
- اجرای دیوارهای باربر: دیوارهای باربر نقش پشتیبانی ساختمان را دارند، و با دقت و از مواد مقاوم ساخته شوند.
- نصب دیوارهای جداکننده: دیوارهای داخلی که برای تفکیک فضاهای داخلی به کار میروند، نقش باربری ندارند.
- عایقبندی صوتی و حرارتی: در برخی موارد، دیوارها باید عایق صوتی و حرارتی باشند تا کیفیت فضاهای داخلی بهبود یابد. این عایقها ممکن است در حین ساخت یا به صورت جداگانه نصب شوند.
اجرای چاه آسانسور
- اجرای چاه آسانسور: برای ساختمانهای چند طبقه، ایجاد چاه آسانسور ضروری است. چاه آسانسور، باید از دقت بالایی در اجرای آن برخوردار باشد، تا فضای کافی برای نصب آسانسور و تجهیزات آن فراهم شود.
- پوشش و عایقبندی: در برخی موارد، دیوارهها و کف چاه آسانسور برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و حفظ ایمنی عایقبندی میشوند.
اجرای سقف نهایی و پوششهای حفاظتی
- اجرای سقف نهایی: در انتهای کار، سقف نهایی که ساختمان را از عوامل جوی محافظت میکند، نصب میشود. این سقف ممکن است شامل لایههای عایقبندی، پوشش ضدآب و یا مصالح سبک و مقاوم باشد.
- عایقبندی: این مرحله برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و عایقبندی حرارتی، انجام می شود.
- اجرای ناودان و آبراهها: ناودانها و آبراههای سقف بهمنظور هدایت آب باران و جلوگیری از آسیب به ساختمان نصب میشوند.
کنترل کیفیت و بازرسی نهایی سازه
- بازرسی و آزمایشها: پس از اتمام ساخت اسکلت و سازه اصلی، آزمایشها و بازرسیهای نهایی انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که سازه با استانداردهای مقاومتی و کیفی مطابقت دارد.
- ارزیابی سازه از نظر ایمنی: تیم نظارت سازه را از نظر ایمنی در برابر زلزله، آتشسوزی و سایر مخاطرات بررسی میکند. این ارزیابیها شامل بررسی اتصالات، کیفیت مصالح و استانداردهای اجرا است.
2- نازککاری و تکمیل پروژه
در مرحله نازککاری و تکمیل پروژه ، جزئیات داخلی و خارجی ساختمان شامل تاسیسات مکانیکی و برقی، پوششهای داخلی و خارجی، نصب کفپوشها و سقف کاذب و رنگآمیزی اجرا میشود. اجرای دقیق مراحل ساخت و ساز، علاوه بر زیباسازی، کاربری و راحتی استفاده از ساختمان را تضمین میکند:
اجرای تاسیسات مکانیکی و برقی
- نصب سیستمهای برقی: سیمکشی برق، نصب تابلوهای برق، پریزها، کلیدها و سیستمهای روشنایی، مطابق نقشههای فنی و استانداردهای ایمنی انجام میشود. سیستمهای حفاظتی مانند فیوزها و سیستم ارت نیز نصب و تنظیم میشوند.
- تاسیسات مکانیکی: لولهکشی آب سرد و گرم، فاضلاب و تهویه مطبوع بر اساس نقشههای تاسیساتی انجام می شوند. تست سیستم لولهکشی برای اطمینان از عدم نشتی و کارایی نیز انجام میگیرد.
- نصب سیستمهای تهویه و گرمایش و سرمایش: سیستمهای تهویه مطبوع، گرمایش و سرمایش و در صورت لزوم، کانالکشی و نصب دستگاههای مربوطه انجام میشود.
پوششهای دیوار و سقف
- گچکاری و زیرسازی دیوارها و سقفها: برای آمادهسازی دیوارها و سقفها برای رنگآمیزی یا نصب پوششهای دیگر، گچکاری انجام میشود. این کار باعث صاف و یکدست شدن سطوح میشود.
- رنگآمیزی دیوارها و سقفها: پس از اتمام گچکاری و زیرسازی، دیوارها و سقفها رنگآمیزی میشوند. انتخاب رنگ بر اساس سلیقه کارفرما و نوع کاربری فضا انجام میشود.
- نصب کاغذ دیواری و پوششهای دکوراتیو: در صورت نیاز، کاغذ دیواری و پوششهای دکوراتیو مانند پانلهای چوبی، سنگهای تزئینی و دیگر متریال دکوراتیو نصب میشود.
کفپوشها
- کفپوشهای سرامیکی و کاشیکاری: در فضاهایی مانند آشپزخانه، سرویسهای بهداشتی و سالنها، کاشیها و سرامیکهای مقاوم و با کیفیت نصب میشوند. این مرحله شامل برش و چیدمان دقیق کاشیها و استفاده از دوغاب برای پر کردن درزها است.
- نصب پارکت و لمینیت: برای فضاهای داخلی مانند اتاقها و سالنهای نشیمن، پارکت و لمینیت نصب میشود که به زیبایی و گرمابخشی محیط کمک میکند.
- اجرای کفپوشهای مخصوص : در برخی فضاها، کفپوشهای خاص مانند موکت یا فرش نصب میشود.

دربها و پنجرهها
- نصب چارچوبها و دربهای داخلی و خارجی: چارچوبها و دربهای داخلی و خارجی، از جمله دربهای چوبی، فلزی و یا پیویسی بر اساس نیازهای پروژه نصب میشوند. این مرحله شامل اندازهگیری دقیق و نصب صحیح یراقآلات است.
- نصب پنجرهها و شیشهها: پنجرهها، معمولاً از جنس آلومینیوم یا یوپیویسی، نصب می شوند. و شیشههای دوجداره یا سهجداره برای بهبود عایقبندی حرارتی و صوتی نصب میشوند.
- تنظیم و آببندی پنجرهها: برای جلوگیری از نفوذ هوا و آب به داخل، پنجرهها به دقت آببندی میشوند تا کیفیت عایقبندی آنها افزایش یابد.
تجهیزات آشپزخانه و سرویسهای بهداشتی
- نصب کابینتها و سینک آشپزخانه: کابینتهای آشپزخانه، با اندازهگیری دقیق، نصب می شوند. سینک، شیرآلات و اجاق گاز نیز در محلهای تعیینشده، قرار میگیرند.
- نصب سرویسهای بهداشتی: سرویسهای بهداشتی شامل توالت، روشویی و دوش نصب می شوند، و به سیستمهای آب و فاضلاب متصل میشوند. انتخاب و نصب شیرآلات، سرامیکها و لوازم بهداشتی باید با دقت و کیفیت بالا انجام شود.
- آینه و لوازم جانبی: آینهها، جای حوله و دیگر تجهیزات جانبی در سرویسها نصب میشوند.
سیستمهای حفاظتی و امنیتی
- نصب سیستمهای اعلام و اطفاء حریق: در ساختمانهای بزرگ و عمومی، سیستمهای اعلام و اطفاء حریق نصب میشوند که شامل سنسورها، اسپریهای اطفاء حریق و سیستمهای هشدار است.
- نصب دوربینهای مدار بسته: دوربینهای مداربسته برای افزایش امنیت ساختمان، نصب میشوند.
- تست و آزمایش نهایی سیستمها: تمامی سیستمهای حفاظتی و امنیتی بررسی و تست میشوند تا از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود.
بازرسی نهایی و تحویل پروژه
- کنترل کیفیت نهایی: تمامی مراحل نازککاری و تکمیل پروژه بازرسی میشوند تا از رعایت استانداردها و کیفیت اجرای کار اطمینان حاصل شود. این بررسیها شامل کنترل کیفیت مصالح، دقت نصب و اجرای صحیح تاسیسات است.
- آزمایش عملکرد سیستمها: عملکرد سیستمهای مختلف از جمله برق، آب، تهویه و امنیت بررسی و تست میشود تا مشکلات احتمالی پیش از تحویل پروژه برطرف شود.
- تهیه لیست نواقص: لیستی از نواقص احتمالی تهیه شده و پیمانکار باید تمامی ایرادات را برطرف کند تا پروژه به صورت کامل و بدون مشکل تحویل کارفرما شود.
- تحویل پروژه به کارفرما: پس از اتمام تمامی مراحل و تایید نهایی، پروژه به کارفرما تحویل داده شده و دستورالعملهای لازم در خصوص نگهداری و استفاده از سیستمها ارائه میشود.
3- بازبینی، کنترل و تحویل نهایی
مرحله بازبینی، کنترل و تحویل نهایی آخرین و حساسترین مرحله از مراحل ساخت و ساز است. که در آن تمام کارهای اجرا شده در ساختمان بازبینی میشوند تا از کیفیت، امنیت و عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود؛
بازبینی کلی ساختمان
- بررسی تمامی مراحل اجرا: مهندس ناظر و تیم بازرسی پروژه، تمامی بخشهای ساختمان را از لحاظ رعایت استانداردها، کیفیت مصالح، دقت اجرا و تطابق با نقشهها و مشخصات فنی بررسی میکنند. این شامل بررسی مراحل سازه، تاسیسات مکانیکی و برقی، نازککاری و پوششهای نهایی است.
- کنترل کیفیت اجرا: کیفیت اجرای کار در تمامی قسمتها، از جمله گچکاری، رنگآمیزی، کفپوشها، کاشیکاری و نصب درب و پنجرهها بهطور دقیق بازبینی میشود. هدف این است که ساختمان از لحاظ زیبایی و کارایی به حالت ایدهآل برسد.
تست و بازرسی تاسیسات مکانیکی و برقی
- بازبینی تاسیسات مکانیکی: سیستمهای گرمایش، سرمایش، لولهکشی آب و فاضلاب، سیستم تهویه و عایقبندیها بررسی و تست میشوند. هدف این است که تمامی سیستمها بدون نشتی، درست و با کارایی بالا کار کنند.
- بازرسی تاسیسات برقی: سیستمهای برقی شامل سیمکشیها، تابلوهای برق، پریزها و سیستمهای روشنایی کنترل و تست میشوند تا مطمئن شوند که استانداردهای ایمنی رعایت شده و سیستم برق به درستی عمل میکند.
- آزمایش عملکرد سیستمهای امنیتی و حفاظتی: در صورت وجود سیستمهای اعلام حریق، دوربینهای مداربسته و سایر سیستمهای امنیتی، عملکرد صحیح آنها تست شده و از کارایی کامل آنها اطمینان حاصل میشود.
آزمایش عملکرد تجهیزات و لوازم نصبشده
- تست تجهیزات آشپزخانه و سرویس بهداشتی: تمام لوازم نصبشده در آشپزخانه (مانند سینک، شیرآلات و کابینتها) و سرویسهای بهداشتی (مانند توالت، روشویی، دوش و شیرآلات) از نظر عملکرد و کیفیت بررسی و آزمایش میشوند.
- کنترل و تنظیم سیستمهای گرمایشی و سرمایشی: سیستمهای گرمایش و سرمایش ساختمان، بهصورت عملی ، تست و تنظیم میشوند، تا در زمان تحویل پروژه آماده استفاده باشند.
تهیه لیست نواقص و رفع آنها
- تهیه لیست نواقص: تیم نظارت و بازرسی، لیستی از نواقص و مشکلات احتمالی (در صورت وجود) تهیه میکند. این لیست شامل تمام ایراداتی است که باید قبل از تحویل پروژه برطرف شوند.
- رفع نواقص: پیمانکار موظف است که تمامی نواقص را بر اساس لیست تهیهشده، در کوتاهترین زمان ممکن برطرف کند. پس از اصلاح و رفع ایرادات، بازبینی نهایی برای تایید انجام میشود.
- تاییدیه نهایی: پس از رفع تمام نواقص، مهندس ناظر و تیم بازرسی تایید نهایی را اعلام میکنند. در این مرحله، ساختمان، آماده تحویل میشود.
آموزش و ارائه دستورالعملهای نگهداری به کارفرما
- آموزش استفاده و نگهداری: کارفرما و یا نماینده او با نحوه استفاده و نگهداری از سیستمها و تاسیسات مختلف مانند سیستمهای گرمایش، سرمایش، تهویه، برق و تجهیزات امنیتی آشنا میشوند. این آموزشها شامل توصیههایی برای افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش هزینههای نگهداری است.
- ارائه دستورالعملهای فنی و دفترچه راهنما: پیمانکار دفترچههای راهنما و دستورالعملهای فنی مربوط به تجهیزات نصبشده و همچنین نکات مربوط به تعمیر و نگهداری ساختمان را به کارفرما تحویل میدهد. این دفترچهها به کارفرما کمک میکنند تا در صورت نیاز به تعمیر و نگهداری، از اصول صحیح پیروی کنند.
تحویل رسمی پروژه به کارفرما
- بازدید نهایی و تحویل پروژه: کارفرما به همراه تیم پروژه، بازدید نهایی از ساختمان را انجام می دهند. در این مرحله، اگر کارفرما ایراد یا نظری داشته باشد، اعلام میکند تا برطرف شود.
- تنظیم صورتجلسه تحویل: پس از تایید نهایی کارفرما، صورتجلسه تحویل پروژه، تنظیم شده و به امضا (پیمانکار و کارفرما) میرسد. این صورتجلسه شامل تمام جزئیات تحویل و تایید مراحل اجرایی است.
- دریافت رضایتنامه: پیمانکار یک رضایتنامه از کارفرما دریافت میکند که بیانگر تحویل پروژه بهصورت کامل و بدون مشکل است.
بازبینی و نگهداری پس از تحویل (گارانتی)
- بازبینیهای دورهای: در برخی پروژهها، پیمانکار تعهد دارد که در دورههای زمانی مشخص، برای بازبینی و اطمینان از عملکرد صحیح سیستمها و رفع مشکلات احتمالی به ساختمان مراجعه کند. این بازبینیها تضمین میکند که ساختمان به خوبی کار میکند.
- ارائه خدمات گارانتی: پیمانکار معمولاً تا یک مدت معین (مثلاً یک یا دو سال) پس از تحویل پروژه، خدمات گارانتی ارائه میدهد که شامل تعمیرات و نگهداری رایگان در صورت بروز مشکلات است. این گارانتی باعث افزایش اعتماد و رضایت کارفرما میشود.

4- خلاصه
مراحل ساخت و ساز ساختمان به طور کلی عبارت است از ؛ شروع کار با برنامهریزی و طراحی دقیق، پایه و اساس موفقیت هر پروژه را شکل میدهد و موجب صرفهجویی در زمان و هزینهها میشود. مرحله تدارکات و خرید، به تامین منابع و مصالح باکیفیت و مطمئن میپردازد که از اهمیت ویژهای برای تضمین دوام و کیفیت ساختوساز برخوردار است. در مراحل آمادهسازی و زیرسازی و ساخت سازه اصلی، استحکام و پایداری ساختمان با استفاده از اصول مهندسی و استانداردهای کیفی مدنظر قرار میگیرد. سپس در مرحله نازککاری و تکمیل، ساختمان با انجام عملیات زیباسازی و نصب تجهیزات مختلف به حالت نهایی خود نزدیک میشود. در نهایت، مرحله بازبینی، کنترل و تحویل نهایی، با بازرسی دقیق، تضمینکننده انطباق با استانداردها و رفع هرگونه نواقص است تا پروژه به بهترین شکل تحویل کارفرما شود.
تمامی مراحل ساخت و ساز ساختمان بهطور کلی که در بالا بدان ها اشاره گردید، نشاندهنده فرآیندی دقیق و چندبُعدی است که موفقیت یک پروژه ساختمانی در گرو اجرای اصولی آنهاست. رعایت اصول فنی، استانداردها و جزئیات در تمامی این مراحل، نتیجهای مطلوب به همراه دارد و موجب بهرهبرداری بهینه، افزایش عمر مفید و رضایت کارفرما و کاربران نهایی میشود.